Với những đặc ân của tạo hóa, phụ nữ may mắn trải qua nhiều điều kỳ diệu mà nam giới khó lòng có được, list ra trong đó có ba cột mốc sức khỏe ý nghĩa nhất, được ví như ba đỉnh “thăng cao” của đồ thị hình sin đời người.
Đâu là giai đoạn đáng nhớ nhất trong cuộc đời mỗi người phụ nữ? Đó chính là dậy thì, sinh nở và mãn kinh. Gọi là đáng nhớ nhất vì chúng chỉ xuất hiện duy nhất một lần trong đời. Đáng nhớ nhất còn vì những đổi thay lớn về dáng vóc, tâm sinh lý dường như được điều khiển một cách hoàn hảo bởi hệ thống nội tại trong mỗi cơ thể, được y học định danh là hệ thống thần kinh – nội tiết.
Dậy thì
Sinh lý
Bắt đầu giai đoạn dậy thì, khi bé gái được 9-10 tuổi, sự tăng tốc đột ngột trong tăng trưởng và phát triển đã giúp bé gái vượt trội về chiều cao, cân nặng so với những trẻ trai cùng lứa. Không chỉ dừng ở đó, những thay đổi đến ngỡ ngàng ở bầu ngực, lộ diện những đường cong trên cơ thể, nhất là sự xuất hiện của kinh nguyệt… khiến ai cũng nghĩ rằng thiếu nữ đã thật sự lột xác để bước vào tuổi thanh xuân.
Tất thảy lộ trình đó diễn ra nhờ chuỗi hoạt động từ vùng hạ đồi (Hypothalamus), tuyến yên (Hypophysis) và buồng trứng, kích thích sản sinh ra hormone như Oestrogen, Progesterone và một lượng không nhiều Testosterone. Những biến đổi xảy ra mạnh mẽ ở cơ quan sinh dục và sinh sản, tạo ra cả thuận lợi lẫn bất lợi cho hai giai đoạn sau, khi thiếu nữ bước vào thời kỳ sinh nở và mãn kinh.
Tâm lý
Đây được xem là giai đoạn bùng nổ, không chỉ nội tiết mà còn cả về thể chất lẫn tinh thần, sức khỏe lẫn bệnh tật… khiến xã hội và các bậc cha mẹ phải quan tâm. Những năm đầu của tuổi thanh xuân, sự “biến loạn” mạnh mẽ về mặt sinh lý tạo ra những thay đổi quan trọng từ bên trong cô gái, nhu cầu tìm hiểu bản thân và thế giới, mong muốn khẳng định chính mình, rất dễ dẫn đến những bùng nổ khó lường về mặt tâm lý.
| Đảm bảo chế độ ăn uống đầy đủ và cân đối về năng lượng, dưỡng chất để tránh những rối loạn thừa hoặc thiếu dinh dưỡng. Đó là nguyên nhân của những bệnh lý trước mắt và lâu dài khó tránh như loãng xương, tim mạch, ung thư… Đặc biệt bổ sung canxi và sắt giúp khung xương phát triển toàn diện, bù đắp lượng máu mất đi theo kinh nguyệt hàng tháng, đồng thời dự trữ cho giai đoạn mang thai sau này. Thiếu nữ ở tuổi này cần lắm sự giải thích cặn kẽ, hướng dẫn chu đáo của cha mẹ, nhà trường và các cơ quan truyền thông. Cần có sự can thiệp kịp thời từ bác sĩ, chuyên gia tâm lý trước mọi “hiện tượng lạ” để giúp trẻ tránh những va vấp không đáng có như ngộ nhận trong cảm xúc tuổi học trò, khúc mắc về kinh nguyệt, giới tính, an toàn tình dục, các chất kích thích… |
Sinh nở
Sinh lý
Giai đoạn sinh nở, những thăng trầm về nội tiết tác động tích cực đến việc rụng trứng. Sau thụ thai, Oestrogen và Progesterone tăng cao, nội mạc tử cung dày thêm, tăng dung lượng máu tuần hoàn đến tử cung và ngực, giãn dây chằng, tăng dung tích vùng chậu, chuẩn bị cho những chuyển dịch thai nhi trong kỳ sinh nở sau 9 tháng 10 ngày. Sau khi sinh, các hormone sụt giảm tạo ra những biến đổi nhất định, thiết lập trở lại cấu trúc, vòng tuần hoàn cơ thể như trước.
Tâm lý
Đây là giai đoạn sung mãn của người phụ nữ với độ chín chắn và trưởng thành trong suy nghĩ, hành động. Cảm xúc, tâm lý tương đối ổn định, nhưng bắt đầu phải đối diện với những lo toan gia đình, sức khỏe của bản thân. Riêng với phụ nữ sau sinh, sự sụt giảm hormone có thể gây ra chứng trầm cảm, tính tình dễ bị kích thích, tâm trạng sa sút.
| Trong giai đoạn này, những hiểu biết về dinh dưỡng, luyện tập thể lực, dùng thuốc cần được cập nhật thường xuyên. Bổ sung canxi, sắt và tiêm phòng đầy đủ để sẵn sàng làm mẹ bất cứ lúc nào. Thăm khám định kỳ mỗi năm sau tuổi 30 như tim mạch, huyết áp, xét nghiệm mỡ máu sau tuổi 35. Đừng quên khám ngực hàng tháng và xét nghiệm tế bào cổ tử cung mỗi khi phát hiện bất thường trong hoạt động tình dục. Với những phụ nữ sau sinh, sự quan tâm động viên và chăm sóc của người thân, đặc biệt là người chồng rất quan trọng, giúp người phụ nữ vững vàng vượt qua giai đoạn khó khăn. |
Mãn kinh
Sinh lý
Thay đổi to lớn trong giai đoạn này là những rối loạn tiền mãn kinh và mãn kinh, thiếu hụt Oestrogen, dễ dẫn đến các bệnh như tim mạch, loãng xương. Thậm chí, xuất hiện những nguy cơ đe dọa tính mạng khác như tiểu đường, ung thư hay đục thủy tinh thể, sa sút trí tuệ, Alzeihmer.
Tâm lý
Sau tuổi 40, sự ổn định trong sự nghiệp và cuộc sống gia đình làm cho phụ nữ có những năm tháng tốt đẹp nhất. Mặc dù vậy, họ vẫn có thể bị căng thẳng bởi vai trò là dâu, là con, là vợ, là mẹ rồi những áp lực của công danh, sự nghiệp.
| Những gánh nặng đó có thể dẫn đến rối loạn liên quan tới stress như trầm cảm, tăng huyết áp, bệnh tim, đòi hỏi những thay đổi tích cực trong lối sống, sao cho việc tập luyên thể lực, dinh dưỡng hợp lý, nghỉ ngơi vừa đủ. Cách tốt nhất là bỏ bớt những gánh nặng, lo toan xuống, hài lòng với những gì mình có và giữ cho tinh thần thoải mái nhất. Đồng thời cần bổ xung canxi, vitamin, nhất là D, E, C, K, các chất chống oxy hóa, chất xơ một cách đầy đủ bằng thực phẩm, thực phẩm chức năng hay những viên thuốc bổ sung theo chỉ dẫn của bác sĩ. |
Dù ở giai đoạn nào trong hành trình gìn giữ sức khỏe cuộc đời, nước vẫn chiếm vai trò vô cùng quan trọng, có lợi cho sức khỏe và làm đẹp. Khoa học đã chứng minh nước có thể giúp loại bỏ độc tố, giảm cân, giảm căng thẳng, loại bỏ mệt mỏi, tăng cường cơ bắp, nuôi dưỡng làn da, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và ngăn ngừa sỏi thận.
st