Khi bạn đang chìm trong tuyệt vọng, một nhà tư vấn tâm lý học nào đó sẽ khuyên rằng “bạn có thể mất tất cả nhưng đừng bao giờ đánh mất sự tự tin”. Thế nhưng, sự tự tin lại không giống như tài năng hoặc tiền bạc, có thể có càng nhiều càng tốt. Sự tự tin một khi trở nên thái quá sẽ lại mang đến những thất bại.
Cần
Trong thời đại bùng nổ thông tin, không khó để bắt gặp những mẩu quảng cáo về các khóa học kỹ năng mềm với lời cam kết cực kỳ hấp dẫn “giúp bạn hoàn thiện khả năng giao tiếp và tự tin trước đám đông, tạo cơ hội thăng tiến trong sự nghiệp”. Thậm chí còn dẫn ra một số trường hợp cụ thể đã thất bại trên đường thăng tiến bởi họ thiếu sự tin trong giao tiếp với bạn bè, đồng nghiệp. Đặc biệt là kém tự tin khi thể hiện năng lực bản thân trước cấp trên.
Trong khi đó, dù cùng một vị trí như nhau, kỹ năng nghề nghiệp hay năng lực có khi còn kém anh A, chị B nhưng các đồng nghiệp C, D lại luôn tỏ ra là người tự tin, năng động trong giao thiệp nên họ dễ dàng nhận được sự quan tâm, niềm tin của cấp trên. Trong các cuộc gặp gỡ, giao lưu với khách hàng quan trọng thì các đồng nghiệp này hẳn sẽ được sếp lưu ý, tin tưởng giao phó nhiệm vụ đại diện công ty, đơn vị để giao thiệp, tiếp đãi khách hàng nhiều hơn hẳn anh A và chị B. Điều này cũng đồng nghĩa C, D sẽ hiển nhiên có được những cơ hội thăng tiến tốt hơn trong tương lai.
Thực tế cũng cho thấy minh chứng được dẫn giải trong các mẩu quảng cáo trên hoàn toàn có tính thuyết phục. Không chỉ gói gọn trong môi trường công sở mà trong mọi mặt của cuộc sống cũng như trong quá trình học tập, lao động nghệ thuật, tình yêu đôi lứa hay xây dựng hạnh phúc gia đình… vẫn rất cần mỗi người tìm thấy sự tự tin vào năng lực, giá trị của bản thân nếu muốn đạt được thành công.
Và đủ
Để có được sự tự tin đó, người ta cần phải làm gì? Tự tin bao nhiêu thì đủ? Và liệu có nhất thiết đăng ký các khóa học “kỹ năng mềm” nơi các giảng viên sau khi thao thao bất tuyệt về những lý thuyết có tính giáo điều lại kết thúc bằng một kết luận có tính giáo điều không kém. Chúng ta chỉ có thể tự tin khi bản thân hiểu rõ chính mình trước đã. Khi thực sự biết mình là ai, ở đâu, đang có gì ưu khuyết điểm nào, cần bồi bổ thêm gì thì sẽ biết cách tự hoàn thiện bản thân để có đủ cơ sở giúp mình tự tin hơn trong cuộc sống.
Một ca sĩ không hiểu đầy đủ về giọng hát của chính mình có gì hay, có gì hạn chế sẽ không thể chọn được dòng nhạc phù hợp, giúp che giấu thiếu sót chắc hẳn sẽ mất tự tin trên sân khấu và rất khó để thành công. Một phụ nữ kém tự tin về sự lôi cuốn của chính mình trước người yêu hay chồng sẽ luôn mang tâm lý sợ sệt, dễ dàng ghen bóng ghen gió trước một vài biểu hiện khác lạ ở người đàn ông của đời mình. Tình yêu hoặc cuộc sống hôn nhân của người phụ nữ này sẽ có nguy cơ đổ vỡ nếu sự tự tin của cô ấy không được khôi phục. Rõ ràng, khi và chỉ khi hiểu hết giá trị thực tế của chính mình – “biết người, biết ta thì trăm trận trăm thắng”.
Đừng trở nên thái quá
Trong môi trường văn phòng cũng như trong cuộc sống, hẳn ai trong chúng ta cũng đôi lần tiếp xúc với những người luôn có xu hướng phô trương khả năng bản thân thái quá. Tệ hơn, họ thường có xu hướng đánh giá thấp những thành công của người khác và cho rằng đó là nhờ ăn may. Họ cũng luôn cho rằng chỉ có bản thân mới là người có khả năng làm tốt mọi việc nếu được giao phó… Nhìn chung đó chính là những biểu hiện cụ thể của người tự tin thái quá, luôn cho mình “cao hơn người khác một cái đầu”.
Liệu với những biểu hiện tự tin thái quá đó, đồng nghiệp hay cấp trên có an tâm, tin tưởng giao phó những nhiệm vụ quan trọng cho họ? Mặt khác, với văn hóa Á Đông, cộng với một môi trường văn phòng công sở hết sức tế nhị hầu như rất ít người chọn cách nói cho ai đó hiểu hoặc đưa ra những nhận xét thẳng thừng rằng họ đang là kẻ tự tin thái quá, cần kiềm chế lại.
Điều này khiến cho những người tự tin thái quá không có cơ hội tự nhận ra bản thân đã trở lố bịch, mất niềm tin trong mắt mọi người ra sao. Và vì thế sự tự tin thái quá này càng được dung túng trong nhiều công sở. Ngoài ra, nó còn khiến các “chủ sở hữu” ngày càng không thể hiểu vì sao mình không đạt được sự tin tưởng của cấp trên, vì sao sự nghiệp cứ dậm chân tại chỗ. Mội số người cho rằng mình giỏi giang nhưng chỉ vì phân biệt đối xử nên thất bại. Tuy nhiên, sau năm lần bảy lượt chuyển chỗ làm, họ vẫn tiếp tục thất bại mà không hề hay biết nguyên nhân.
Cũng vậy, một người phụ nữ và cũng là người vợ quá tự tin, buông lỏng chồng hoặc “khinh địch” quá mức cũng có thể dễ dàng đánh mất hạnh phúc gia đình vào tay các cô thư ký riêng của chồng, thậm chí là cô người ở trẻ tuổi… lúc nào không hay. Việc hiểu rõ bản thân mình từ khi sinh ra đã luôn là một giá trị cá nhân không ai có thể thể thay thế là cần thiết để bạn luôn tự tin. Tự tin luôn là điều kiện cần và đủ để đạt được những thành công trong cuộc sống và công việc. Nhưng việc tự tin thái quá trong bất cứ môi trường nào cũng lại là một lực cản trên hành trình tìm kiếm thành công.
st.