Ai cũng biết bánh bột lọc là một món ăn nổi tiếng, có nhiều phiên bản và kể cả cách ăn cũng khác nhau.
Đi đọc chiều dài đất nước mới biết thiệt ra bánh bột lọc cũng khá phổ biến ở Hà Nội, Nam Định, Hà Tĩnh và các tỉnh từ Quảng Bình đến Quảng Ngãi hay vô tận cả các tỉnh trong miền Nam. Bánh bột lọc tuy là món ăn quen thuộc của mọi người, thế nhưng bánh bột lọc có mấy loại, "chính cống" là đặc sản chỗ mô? Có thể nhiều người đã biết nhưng e rằng là chưa đủ.
Về cách gọi, bánh bột lọc cũng có nhiều cách gọi khác nhau. Trong khi hầu hết các nơi gọi là bánh bột lọc thì người Nghệ An lại gọi là... bánh bèo (ở Huế bánh bèo là một loại bánh khác). Còn người ở Phan Thiết hay Bình Định thì lại gọi là bánh vạc hay tai vạc hoặc quai vạc.
Tuy có nhiều tên gọi, nhiều phiên bản và được nhiều nơi nhận là đặc sản của vùng mình nhưng nguồn gốc chính của bánh bột lọc luôn được dành cho Huế. Với 2 phiên bản: bánh bột lọc được gói trong lá chuối lá và bánh lọc trần (không gói lá), và ở mỗi vùng miền, bánh bột lọc lại được biến tấu khác nhau để phù hợp với khẩu vị riêng.
🔴 Bánh bột lọc miền Bắc phần nhiều là bánh lọc trần, vỏ bánh được làm từ bột năng, phần nhân làm từ thịt băm, mộc nhĩ, nấm hương và tôm xào chín. Bánh được nặn thành các hình bán nguyệt to, dày. Ở miền Bắc, bánh được ăn kèm nước mắm chua ngọt ớt tỏi băm, rau sống, đặc biệt là có cả rau kinh giới. Ở Hà Nội, mọi người hay ăn bánh bột lọc kèm với nộm bò, nem cuốn. Còn ở Hải Phòng thì hay có thêm hành phi và ruốc tôm, đôi khi có cả đu đủ và cà rốt thái lát mỏng.
🔴 Là “cái nôi” của bánh bột lọc, miền Trung có rất nhiều “biến thể” của loại bánh ni: bánh bột lọc trần, bột lọc gói lá, bột lọc chiên, bột lọc chay… Hầu hết vỏ bánh ở đây được làm từ bột sắn (bột từ khoai mì) dai giòn hơn bột năng. Phần nhân bánh luôn phải là tôm rim thịt mỡ hoặc đậu xanh mặn.
Có lẽ ảnh hưởng bởi bánh bột lọc miền Bắc hay răng mà một số nơi như Quảng Bình, Quảng Trị, người dân có thêm vô măng, nấm tai mèo, hành lá… vào phần nhân bánh. Nhưng thiệt ra muốn khám phá hương vị bánh bột lọc thì nên thử bánh lọc Huế. Ở quê mình, bánh bột lọc có mặt ở khắp nẻo đường, quán cũng có mà gánh cũng có. Ai từng ghé Huế cũng muốn thử cái cảm giác ăn bánh hấp tại chỗ nóng hổi, vừa thổi vừa ăn. Sau ni có thêm bánh bột lọc trần nhân đậu xanh mặn hoặc kẹp với bánh mì, cũng là biến tấu lạ mà nhiều quán hàng cũng thêm vô để bán.
Ở Vĩnh Linh có món bánh lọc trần nổi tiếng Quảng Trị. Nhân bánh có tôm đất, thịt ba chỉ, đậu phộng xào ném tươi (hành tăm), và cả thịt chim cu bằm nhuyễn! Ăn kèm với bánh là nước mắm pha đường, bột ớt và hành tăm phi thơm. Ở đây, bánh bột lọc được ăn kèm... giá đỗ, chắc để giúp thực khách đỡ ngán hè?
🔴 Vô tới miền Nam, bánh lọc tới đất này dù có biến tấu để phóng khoáng như con người nơi đây thì cũng ít nhiều mang chút hương vị miền Trung, nên cũng có sự sao chép gần giống với bánh bột lọc ngoài nớ.
Bánh bột lọc ở đây có chút biến tấu: bánh bột lọc chỉ có nhân tôm chứ không thêm thịt. Nước chấm thì được chế biến khá giống với ở miền Bắc nhưng có phần ngọt và cay hơn.
Thi sĩ Võ Quê, người đàn anh dẫn dắt lứa măng non văn chương "Sao Khuê" của Nhà văn hóa Thiếu nhi Huế những năm 1977 - 1980 mà mình là thành viên, sau ni đã có mấy vần thơ nức nở về bánh bột lọc như ri ai đọc không chết thèm:
"Bột trong bọc thịt tôm hồng
Lá xanh em gói ươm nồng hương yêu
Bánh ngon nước mắm cay nhiều
Mời anh bữa lỡ ban chiều cùng em".
Rứa vẻ mô!
st