Ngày mới vào y học , khi nói đến cảm mạo tôi thường không chú ý lắm. Cứ nghĩ nó đơn giản qua loa , nhiều lúc còn tặc lưỡi cảm ấy mà.
Sau này học trên trung ương hội đông y lớp chuyên sâu . Thầy Vũ Xuân Quang giảng về cảm mạo . Câu đầu tiên thầy nói: Bách bệnh do phong gây ra
Thầy lại nói: Thầy thuốc bình thường hay coi thương cảm , thầy thuốc giỏi thì rất sợ cảm ...
Tôi vẫn thấy hoài nghi thầm nghĩ. Lớp chuyên sâu phải học những bệnh khó chữa chứ, sao lại học cả cảm mạo..?
Đến bây giờ mỗi lần bàn về y học tôi lại vẫn nghe rõ tiếng thầy nhấn mạnh "Bách bệnh do phong gây ra" và thấy thật may mắn đươc nghe bài Thầy giảng và vô cùng biết ơn thầy!
Viết về cảm mạo cho thật đầy đủ có thể phải một cuốn sách dày mới hết được . Ở bài viết này tôi chỉ đi sâu vào 2 hai dạng thừơng gặp và điển hình để dễ phổ cập đến những người không chuyên về y học cũng có thể tiêp thu và ứng dụng được vào việc phòng bệnh và chữa bệnh.
Cảm chia ra phong hàn và phong nhiệt
Cả 2 đều có triệu chứng chung là:
Đau đầu, phát sốt, cứng gáy, ho, đau họng ...
Khác nhau là:
Phong nhiêt thì khát nước, sợ nóng,
tịt mũi ..
Phong hàn thì không khát hoặc khát mà thích uống nóng. Sợ lạnh nước mũi chảy dòng dòng.
Nguyên nhân cảm là do phong tà xâm nhập vào cơ thể:
Bắt đầu đi qua huyệt phong môn (Thuộc kinh bàng quang chạy 2 bên cột sống). Phong là gió, môn là cánh cửa(cửa của gió)
Tại sao sốt: Sốt là do tà khí và chính khí giao tranh.Tà khí muốn xâm nhập, chính khí thì đẩy ra.
Đau cứng cổ gáy là do cơ chế tự co cơ để đóng cửa lại.
Ho, chảy nươc mũi hoặc tịt mũi, mất tiếng là do phế làm chủ bì mao, chủ âm thanh, khai khiếu ra mũi thông với họng. Nên khi phong tà phạm bì mao tức là phạm phế.
Bệnh cảm mới mắc nếu giải cảm kịp thời bệnh sẽ nhanh hết và không để lại hệ quả, ngược lại nếu không kịp thời và giải hết phong tà sẽ đi sâu vào bên trong, gọi là cảm nhập lý thành các chứng đau bụng tiêu chảy, ho, có thể dẫn tới viêm phổi ...
Cảm lạnh không chữa kịp thời bệnh nặng có thể dẫn đên tử vong rất nhanh ...
Hệ quả của cảm, đây là vấn đề ít được quan tâm một cách thấu đáo. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay do nhịp sống của thời đại công nghiệp vốn khẩn chương, lại có nhiều loại thuốc hạ sốt rất nhanh. Trong khi chúng ta chưa ý thức được hết về hệ quả của nó, nên thường chủ quan, dùng thuốc tây lại nhanh hạ, cứ nghĩ hết sốt là hết cảm. Không hề biết rằng các bệnh viêm xoang, viêm mũi, ho hen, đường ruột mãn tính đau đầu kinh niên... Đau bụng kinh, rối loạn kinh nguyệt... Và những rối loạn của tạng phủ gây ra không biết bao nhiêu bệnh nặng khác lại có nguyên nhân từ cảm mạo mà thành.
Về nguyên tắc chữa cảm phải giải cảm triệt để bằng cách làm ra mồ hôi, Đông y gọi là hãn pháp.
Có nhiều cách phát hãn(làm ra mồ hôi) đối với chứng cảm mới mắc như sốt, ho mất tiếng đau vai gáy không có mồ hôi.
Cách tốt nhất là nấu một nồi nước xông, rồi xông cho ra mồ hôi. Vừa nhanh vừa giải cảm triệt để. Hoặc có thể đến các phòng dịch vụ xông hơi để giải cảm.
Chống chỉ định:
Cảm mà đã ra mồ hôi thì cấm xông khi ấy mồ hôi sẽ ra quá nhiều sẽ biến chứng nguy hiểm.
Cách khác: Cạo gió hay đánh cảm cũng rất tốt.
Cách đánh cảm:
Đối với cảm nhiệt nhanh nhất là đánh cảm bằng trầu không và dầu hoả.
Cách làm như sau:
Đổ một ít dầu hoả ra bát, rồi vò lá trầu không, chấm vào dầu hoả đánh dọc 2 bên sống lưng (đánh xuôi từ trên xuống) đánh từ vùng huyệt phong trì chỗ hõm sau gáy, xuống đến hông. Rồi quay lại đánh tiếp như cũ. Đánh thấy càng đỏ càng hiệu quả. Thông thường đánh đến đâu bệnh thấy nhẹ đến đó. Rồi đánh 2 cung lông mày đánh từ đầu mày đến thái dương. Rồi qua trước tai xuống cằm. Đánh nhẹ nhàng từ vùng ấn đường xuống sơn căn. Đánh đến khi bệnh nhân hết sốt hoặc bớt sốt nhiều là được. Có người đánh một lần là hết. Có trường hợp bệnh nhân đỡ được 1 hoặc 2 h lại sốt lại, ta lại đánh tiếp như trên. Nếu không có dầu hoả thì dùng quả chanh tươi cắt đôi ra rồi đánh như trên cũng rất tốt.
Đối với cảm lạnh thì đánh bằng dầu nóng hoăc cao sao vàng hay bạch hổ. Cách đánh như nhau. Rồi dùng ngải cứu hơ vào vùng huyệt phong trì, phong môn, phế du . Nếu không biết chính xác huyệt thì cứ hơ ngải vào vùng cổ gáy là được.
Cảm mãn tính: đây là chứng bệnh của thời nay.
Khi cảm không được giải. Phong tà sẽ lưu lại ở bì phu. Ta thấy nhiều người vẫn than rằng hơi tí là cảm. Có người hàng chục năm không mặc được áo dài vì hở ra là cảm, trong người lúc nào cũng phải có thuốc hạ sốt, thuốc ho,...
Tại sao vậy? Vì phong tà còn lưu ở trong. Nên cứ gặp gió là bị vì theo thuyết đồng khí tương cầu (đồng khí thì tìm về với nhau)
Phong sẽ tìm đến phong khác nào như con chim mồi luôn nằm sẵn ở đó. Lại thêm hiện nay bị nhiễm lạnh và gió của điều hoà nhiệt độ (phong nhân tạo)
Bệnh cứ từ năm này qua năm khác dương khí mất dần (hoả mất dần) cho nên thấy chân tay thường lạnh đặc biệt là bàn chân. Mọi chuyện băt đầu từ đây. Vì khi hoả suy thì tỳ dương không đủ không vận hoá được thuỷ cốc (cơm nước) dẫn đến kém ăn, ăn không tiêu đau dạ dày...tỳ suy thì không nuôi được phế (tỳ thổ sinh phế kim) phế kém thì chân lông sơ hở lại dễ mắc cảm mạo (phế khí chủ bì mao)
Phế khai khiếu ra mũi thông với họng. Các bệnh viêm xoang, viêm mũi, viêm họng mãn tính viêm phế quản đều ít nhiều có nguyên nhân từ đây. Tôi sẽ trình bày cụ thể từng bệnh ở một bài khác. Ở bài này tôi chỉ chia sẻ tổng thể và khái quát mong mọi người lưu tâm.
Cần lưu ý một điểm nữa là khi bàn chân lạnh thì toàn bộ cơ thể sẽ bị lạnh theo. Vì bàn chân cũng phản chiếu toàn bộ nội tạng. Cho nên ta thấy trẻ em về mùa lạnh không đi tất sẽ dễ bị viêm đường hô hấp, Người lớn cũng vậy. (Xem đồ hình phản chiếu nội tạng trên bàn chân của giáo sư Bùi quốc Châu).
Sau đây là cách khắc phục hệ quả của cảm mãn tính dẫn đến cơ thể bị lạnh và phát sinh các bệnh trên.
Hàng ngày tốt nhất là dùng ngải cứu hơ ấm 2 bàn chân. Rồi hơ 2 bên cột sống từ dưới lên đến cổ gáy. Hơ thấy người âm ấm lên là đạt. Người bệnh lâu ngày có thể phải hơ hàng tháng. Rồi thỉnh thoảng phải hơ nhắc lại.
Nhiều học viên diện chẩn sau khi áp dụng cách này cho bản thân và người nhà, đều mang lại hiệu quả: như ngủ ngon, khoẻ người, huyết áp được nâng lên đối với người huyết áp thấp, ăn ngon, các bệnh mãn tính như viêm xoang, mũi họng, phế quản thoái hoá đốt sống ... được cải thiện. Có người gần như khỏi hẳn.
Trên đây là bài viết chia sẻ với cộng đồng qua kinh nghiệm của tôi sau 30 năm chữa bệnh bằng đông y và diện chẩn. Tất nhiên còn nhiều hạn chế mong mọi người bổ khuyết.
Bài: lương y Đồng Xuân Toán