Lý trí có thể giúp người ta nhận định được thời thế, đi được đúng hướng, dẫn đến thành công. Trái lại, người khuyết thiếu lý trí thường dựa vào cảm xúc nhất thời để hành động, kết cục là uổng phí thời gian, tinh lực, rốt cuộc làm mà vô ích, thậm chí gây ra tác hại không lường. Trong cuộc sống, lý trí có thể được hiểu là lý tính quan sát, nhận định và đối đãi với người và với việc. Người có lý trí làm bất cứ điều gì cũng có thể tiết chế, bảo trì được sự cân bằng, không quá hạn độ cho phép.
Vì sao nhiều người sống không có lý trí? Suy cho cùng đó cũng là bởi dục vọng quá lớn, ham muốn quá nhiều. Người quân tử, bậc thánh hiền thời xưa đều là người có lý trí, có thể buông bỏ được “thất tình lục dục”, bởi vậy họ không ham muốn truy cầu danh lợi, mà đã đạt được một loại tâm thái bình thản, “được vẫn dửng dưng, mất vẫn ung dung”.
🌹Người lý trí có thể đối đãi chính xác với nhân sinh
Có lý trí nghĩa là một người có chuẩn tắc làm người. Chuẩn tắc này đến từ cảm ngộ của bản thân đối với ý nghĩa của sinh mệnh, thể hiện ra đạo đức, sự thấu hiểu đạo lý làm người, đối nhân xử thế. Người mà trong tâm có chuẩn tắc sẽ biết suy nghĩ làm thế nào để chịu trách nhiệm với chính sinh mệnh của mình. Họ hiểu được rằng bản thân mình muốn điều gì, không muốn điều gì, điều gì nên làm điều gì không. Người như vậy, đứng trước mỗi việc họ đều có cái nhìn chuẩn xác.
Người lý trí “thắng không kiêu, bại không nản”, gặp thuận cảnh đắc ý mà không kiêu căng, gặp nghịch cảnh mà vẫn bảo trì được sự bình tĩnh. Trái lại, người không có lý trí gặp cảnh bất thường là quên tất cả, khi thất bại là mất niềm tin, hoặc phẫn nộ đến mức mất phương hướng.
Người lý trí khi gặp việc đều suy nghĩ thấu đáo mới hành xử. Đó là bởi vì khi làm việc, họ có thể bảo trì được tâm thái bình thản và đầu não thanh tỉnh. Điều đó giúp họ thoát khỏi tự tư tự lợi và có một ý chí khoan dung rộng lượng. Trái lại, người không lý trí gặp chuyện sẽ nổi trận lôi đình, nóng giận mà làm ra một số việc hại người hại mình. Đó là bởi vì người không lý trí có tri thức và kinh nghiệm không đủ, nôn nóng, dễ dàng bị kích động.
🌹Người lý trí biết cách bao dung người khác
Trong đường đời sinh mệnh, không ai có thể tránh khỏi những sự tình không như ý, những chuyện khiến người ta phiền não. Chúng ta có thể tự nhiên bị người khác chỉ trích, bịa đặt vô căn cứ, thậm chí tạo ra những lời đồn không hay… Khi ấy nếu không thể khoan dung, chỉ luôn lo được mất của bản thân thì sống sẽ rất mệt mỏi, cuộc đời cũng vì thế mà mất đi rất nhiều điều tốt đẹp, thoải mái.
Một số người cho rằng bao dung là nuông chiều sai lầm, là biểu hiện của kẻ yếu thế. Kỳ thực không phải như vậy, bao dung là một loại trí tuệ “hóa giận thành vui”, là “đại trí nhược ngu”, là biểu hiện của người lý trí và có tình yêu thương mạnh mẽ.
Nhường nhịn người khác, lấy đức báo oán không phải sợ người, mà là một loại phong độ khiêm cung và cảnh giới cao thượng. Chỉ người có lý trí mới lý giải được nỗi khổ riêng của người khác mà bao dung họ. Chỉ người có lòng dạ hẹp hòi, mất lý trí mới khó bao dung được người khác.
🌹Lý trí là cách tốt nhất mở ra cánh cửa trực giác
Để hiểu được nỗi khổ của người khác thì cần phải chú ý lắng nghe, lắng nghe không phải chỉ là dùng tai để nghe mà càng phải dùng tâm để nghe, thậm chí dùng tất cả các giác quan của cơ thể để nghe. Khi ấy, người ta sẽ thấu hiểu người khác hơn nữa.
Một người có lòng dạ hẹp hòi, ánh mắt thiển cận, thường quá nghiêm khắc với người khác. Những xung đột mâu thuẫn trong nội tâm của người này vĩnh viễn không được giải thoát, khiến cho mối quan hệ giữa người và người trở nên căng thẳng. Cách xử sự của họ tùy tiện, rối loạn, mất lý trí, đồng thời cũng khiến bản thân sống trong u buồn.
Học được cách thấu hiểu nỗi khổ của người khác có lẽ là cách xử sự cao thượng nhất trong cuộc đời nhưng cũng gian nan nhất. Người có thể hiểu được nỗi khổ của người khác trước tiền cần phải là người có tu dưỡng, lương thiện và lý trí thanh tỉnh. Bởi vậy họ có thể đặt mình vào hoàn cảnh người khác, học được cách suy nghĩ cho người khác.
ST