Bạn đã bao giờ dừng lại và nghĩ rằng tại sao chỉ có rất ít người có được một mối quan hệ tuyệt vời chưa?
Họ chỉ may mắn thôi sao? Hay họ là những người được "chọn"? Thực tế, hầu hết chúng ta đều đồng ý rằng những mối quan hệ tuyệt vời đòi hỏi nỗ lực. Vấn đề là, chúng ta thường không biết nên làm gì để cải thiện chúng.
Trong hơn 20 năm làm việc với vô số cặp đôi, chúng tôi nhận thấy rằng tất cả các mối quan hệ thành công đều có chung bốn thói quen đơn giản nhưng rất quan trọng. Những thói quen này có thể học được và phát triển. Khi áp dụng, chúng sẽ tăng đáng kể cơ hội để bạn có được một mối quan hệ tuyệt vời. Nếu không, khả năng cao là bạn sẽ không bao giờ đạt được điều đó.
Mỗi mối quan hệ thất bại mà chúng tôi từng thấy đều thiếu một hoặc nhiều thói quen này, như câu chuyện chúng tôi được nhắc nhở gần đây trong một bữa trưa Chủ nhật.
Chúng tôi gặp một cặp đôi, tạm gọi là Rachel và Steve, để thảo luận về một ý tưởng kinh doanh mà Steve muốn thực hiện. Nhưng trong khi trò chuyện, chúng tôi nhận ra rằng Rachel không hề hạnh phúc. Khi được hỏi về ý tưởng kinh doanh của Steve, cô trả lời:
"Tôi không biết gì cả. Anh ấy không bao giờ bàn bạc gì với tôi."
Ngay lập tức, chúng tôi cảm nhận được sự nghiêm trọng. Những vết nứt trong mối quan hệ bắt đầu lộ ra. Rachel chia sẻ sự thất vọng, tức giận, và cảm giác bị bỏ rơi khi Steve ngày càng đi làm xa và thậm chí khi về nhà cuối tuần, anh ngủ dưới phòng khách.
Rồi Steve thốt lên: "Nếu không vì hai đứa trẻ, tôi đã rời bỏ cô từ lâu rồi."
Thực tế là, câu chuyện của Rachel và Steve không phải là duy nhất. Theo thống kê, tỷ lệ ly hôn ở các nước phát triển là khoảng 40%, còn các cặp đôi sống chung mà không kết hôn có tỷ lệ chia tay lên tới 60-70%. Điều đó có nghĩa là gần 50% các cặp đôi lâu dài không thể duy trì mối quan hệ.
Sự tan vỡ này cũng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe tinh thần. Một báo cáo của Tổ chức Sức khỏe Tâm thần (2016) cảnh báo rằng thiếu vắng các mối quan hệ chất lượng giết chúng ta nhanh hơn cả béo phì và thiếu tập thể dục. Ngoài ra, các nghiên cứu chỉ ra rằng sự tan vỡ gia đình là yếu tố dự báo lớn nhất về các vấn đề sức khỏe tâm thần ở tuổi vị thành niên.
Điều này giải thích tại sao tâm điểm của các vấn đề sức khỏe tâm thần ngày nay nằm ở độ tuổi từ 16-24. Không chỉ dừng lại ở đó, sự tan vỡ gia đình cũng kéo theo chi phí khổng lồ. Ở Anh, chi phí này lên tới 51 tỷ bảng mỗi năm, gần bằng một nửa chi phí vận hành Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS).
Để giải quyết vấn đề này, điều cần thiết là xây dựng các "hàng rào bảo vệ" vững chắc từ đầu thay vì chỉ giải quyết hậu quả. Và bốn thói quen mà chúng tôi chia sẻ chính là những hàng rào bảo vệ đó.
Tất cả các mối quan hệ đều gặp những trở ngại nhất định do các sự kiện trong cuộc sống, như dọn về sống chung, có con đầu lòng, hoặc thăng tiến công việc đòi hỏi nhiều thời gian xa nhà hơn. Những trở ngại này có thể xuất hiện dưới dạng kỳ vọng không được đáp ứng, xung đột, thiếu lòng tin và sự tôn trọng, hoặc giao tiếp kém hiệu quả.
Ngoài những mối quan hệ mang tính lạm dụng, thành công phụ thuộc vào việc bạn có đủ kỹ năng để vượt qua những trở ngại này hay không. Nếu không, sự thất vọng sẽ tích tụ, khiến các cặp đôi dần xa cách.
Kinh nghiệm của chúng tôi trong hơn 20 năm qua cho thấy rằng việc làm chủ bốn thói quen này sẽ giúp bạn vượt qua mọi trở ngại. Không cần phải hoàn hảo, mà cần sự chủ động và cố ý trong việc phát triển những thói quen này.
Thói quen đầu tiên là: Hãy tò mò, không phê phán.
Thói quen 1: Hãy tò mò, không chỉ trích
Thói quen này giúp vượt qua trở ngại của sự thất vọng do kỳ vọng không được đáp ứng. Chúng tôi đã học được bài học này theo cách không mấy dễ dàng từ chính câu chuyện của mình.
Câu chuyện bắt đầu từ 30 năm trước, khi chúng tôi gặp nhau tại trường kinh doanh. Andrew đến Anh để học thạc sĩ, nhưng rồi cũng "thu hoạch" được một người chồng (là tôi). Dù mái tóc của tôi giờ khác, đó chính là tôi khi đó!
Vài năm sau, chúng tôi bắt đầu làm kinh doanh cùng nhau, nhưng chỉ mất khoảng ba tháng trước khi mọi thứ bắt đầu trục trặc. Chúng tôi nhận ra phong cách làm việc của mình khác biệt đến mức gây khó chịu cho nhau.
Áp lực tài chính càng làm mọi việc trở nên tồi tệ. Ngay cả những điều đơn giản nhất cũng trở thành vấn đề. Với một số cặp đôi, đó có thể là chuyện để nắp bồn cầu lên hay xuống, còn với chúng tôi, đó là tình trạng của bàn làm việc. Một người rất gọn gàng, người kia thì "gọn gàng kiểu lộn xộn."
Mâu thuẫn lớn nhất là khi chúng tôi phải hoán đổi bàn làm việc để dùng chung chiếc máy tính để bàn duy nhất. Điều này diễn ra cách đây 25 năm, và vì chúng tôi ở bên nhau 24/7, những vấn đề này theo chúng tôi về nhà, gây ra nhiều đêm căng thẳng.
Chính Albert Einstein đã nói: "Bạn không thể giải quyết vấn đề bằng cùng một tư duy đã tạo ra nó." Trong tuyệt vọng, chúng tôi tìm kiếm giải pháp và nhận ra rằng nguồn gốc lớn nhất của sự thất vọng thực ra là điểm mạnh của chúng tôi – những điểm mạnh chưa được công nhận, đánh giá cao hoặc cân bằng.
Vì vậy, thói quen 1: Hãy tò mò, không chỉ trích, là đầu tư thời gian để hiểu cách mỗi người vận hành khác nhau. Khi làm được điều này, bạn sẽ học cách tận dụng điểm mạnh của nhau thay vì lãng phí thời gian và năng lượng để chỉ trích sự khác biệt.
Thói quen 2: Cẩn thận, đừng nghiền nát
Thói quen này giúp vượt qua trở ngại của cách giải quyết xung đột kém hiệu quả.
Phản ứng tự nhiên của con người trước xung đột thường là "chiến đấu hoặc bỏ chạy," tập trung vào lợi ích cá nhân. Nhưng để vượt qua xung đột một cách tốt hơn, chúng ta cần rèn luyện những kỹ năng và thói quen giúp chăm sóc cả hai bên trong quá trình giải quyết xung đột, nhằm đạt được những giải pháp thực sự.
Một trong những quy tắc mà chúng tôi phát triển là đặt ra giới hạn rõ ràng trong những tình huống xung đột, ví dụ:
Không bao giờ đánh nhau.
Không bao giờ bỏ nhà đi trong cơn giận dữ.
Không bao giờ đe dọa ly hôn chỉ để trả đũa.
Hãy đối mặt với thực tế: Ai cũng sẽ gây thất vọng và làm phiền lòng đối phương đôi lúc. Những ai nói rằng họ chưa bao giờ cãi nhau hoặc là thiếu đam mê, hoặc đang nói dối.
Thói quen 2: Cẩn thận, đừng nghiền nát, giúp bạn học cách giải quyết bất đồng, tranh luận một cách lành mạnh, đối xử với nhau bằng sự tôn trọng và từ đó trở nên mạnh mẽ hơn cùng nhau.
Thói quen 3: Hỏi, đừng giả định
Thói quen này giúp vượt qua trở ngại của sự thất vọng, mất niềm tin và thiếu tôn trọng trong mối quan hệ.
Quay lại câu chuyện của Rachel và Steve, vấn đề lớn nhất của họ là nhận thức khác nhau về sự tôn trọng. Steve lớn lên với tư duy truyền thống, kỳ vọng vợ mình sẽ giống như mẹ anh đối với cha anh. Anh thậm chí mong muốn Rachel sẽ trở thành bạn thân của mẹ anh để học cách làm một người vợ lý tưởng.
Ngược lại, Rachel nghĩ: "Ở hành tinh nào vậy?" Vì cô không hề mong muốn mối quan hệ của mình giống với bố mẹ Steve.
Sau khi nhận ra họ cần thêm thông tin để thay đổi cách nhìn nhận vấn đề, chúng tôi đã chia sẻ với họ về sự tôn trọng lẫn nhau và cách thống nhất vai trò, trách nhiệm trong các giai đoạn khác nhau của cuộc sống. Trước khi tuần đó kết thúc, Steve đã nhắn tin cảm ơn vì những gì chúng tôi chia sẻ đã giúp họ mở ra những cuộc trò chuyện thật sự có ý nghĩa sau nhiều năm.
Thói quen 3: Hỏi, đừng giả định, là về việc có những cuộc trò chuyện dũng cảm, thay vì đưa ra giả định hoặc áp đặt khuôn mẫu lên đối phương.
Thói quen 4: Kết nối trước khi sửa chữa
Thói quen này giúp chúng ta học cách truyền tải giá trị thực sự và sự trân trọng, đồng thời kiềm chế nhu cầu không ngừng muốn đưa ra những lời phê bình "mang tính xây dựng."
Khi sống và làm việc với ai đó mỗi ngày, thật dễ dàng để coi họ là điều hiển nhiên và liên tục chỉ trích. Nhưng như câu nói: "Con người tìm đến nơi họ được chào đón, nhưng họ ở lại nơi họ cảm thấy được trân trọng." Vì vậy, chúng ta cần chủ động tìm những cách cụ thể và ý nghĩa để xây dựng sự ấm áp trong mối quan hệ.
Đôi khi, điều đó đơn giản là phá vỡ thói quen thường ngày. Với chúng tôi, có lúc chúng tôi rời khỏi công việc giữa ngày để đi xem phim sau những giai đoạn làm việc căng thẳng. Sau 25 năm, chúng tôi vẫn rất coi trọng những buổi hẹn hò tối để giữ gìn sự vui vẻ, kỳ vọng, và sự thân mật trong mối quan hệ.
Nếu không, chúng ta có nguy cơ đánh mất sự kỳ diệu, chỉ còn lại những công việc chức năng xoay quanh công việc, con cái, nấu ăn, và giặt giũ. Nhưng chúng tôi muốn nhiều hơn thế khi quyết định bước vào mối quan hệ này.
Thói quen 4: Kết nối trước khi sửa chữa, là về việc chủ động thay đổi sự cân bằng, tập trung vào kết nối trước khi cố gắng sửa chữa lẫn nhau.
Một điều chắc chắn là, nếu bạn làm tốt việc kết nối trong những cuộc trò chuyện thường ngày, bạn cũng sẽ cải thiện sự kết nối trong phòng ngủ.
Những thói quen này có thể cứu sống người khác:
Chúng tôi không chia sẻ những thói quen này như một thứ "tốt thì có, không có cũng không sao." Chúng thực sự có thể cứu mạng người.
Hãy để chúng tôi kể bạn nghe cái kết suýt nữa đã xảy ra với câu chuyện của Rachel và Steve. Hai tuần sau cuộc trò chuyện đầu tiên, chúng tôi gặp lại họ. Ngôn ngữ cơ thể của họ đã khác – họ nắm tay nhau, cười đùa, mọi thứ dường như tốt hơn.
Nhưng khi Rachel chia sẻ về khoảng thời gian khủng hoảng cảm xúc của cô, chúng tôi thực sự bàng hoàng khi cô nói:
"Tôi đã từng nghĩ rằng, nếu Steve ly hôn, tôi sẽ chỉ viết cho anh ấy một bức thư, bảo anh hãy chăm sóc các con, và sau đó bước ra trước một chiếc xe buýt."
Nếu không có một cuộc trò chuyện tình cờ với chúng tôi và một vài thông tin quan trọng, một thảm kịch có thể đã xảy ra ngay trước mắt chúng tôi.
Ngày hôm đó, chúng tôi nhận ra một thực tế phũ phàng rằng sự tan vỡ trong mối quan hệ có thể giết chết con người.
May mắn thay, Rachel và Steve vẫn tiếp tục làm tốt, nhưng chúng tôi tự hỏi: Có bao nhiêu Rachel khác mà chúng ta đã bỏ lỡ?
Trong bối cảnh ngày càng gia tăng những lo ngại về sức khỏe tâm thần và phúc lợi xã hội, tại sao việc trang bị kỹ năng cho các mối quan hệ vẫn còn bị bỏ mặc?
Đầu tư vào các mối quan hệ
Chúng ta đều đầu tư vào những thứ mà mình coi trọng – như giáo dục, nhà cửa, lương hưu. Vậy tại sao lại không đầu tư vào các mối quan hệ?
Hãy tưởng tượng một thế giới mà ai cũng thực hành những thói quen sau:
Tò mò thay vì chỉ trích.
Cẩn thận thay vì nghiền nát.
Hỏi thay vì giả định.
Kết nối nhiều hơn là sửa chữa.
Khi tất cả chúng ta bắt đầu phát triển và thực hành những thói quen này, không chỉ các mối quan hệ của chúng ta có cơ hội lớn hơn để tồn tại, mà chúng ta còn có thể phát triển mạnh mẽ hơn – như những cá nhân, gia đình, công ty, và quốc gia.
Nếu mỗi người đều chịu trách nhiệm phát triển những thói quen này trong mối quan hệ của chính mình, thì có lẽ, chỉ có lẽ, chúng ta sẽ để lại một thế giới tốt đẹp hơn cho các thế hệ mai sau.
Bài này trên TED, với 3.5 triệu người xem.
