Tinh tế là từ Hán Việt. Tinh nghĩa là đã lọc hết tạp chất để chỉ còn lại phần tinh túy nhất. Tế nghĩa là nhỏ, mịn, kỹ, căn kẽ. Tinh tế nghĩa là tỉ mỉ, kỹ lưỡng, cặn kẽ, nhỏ, tinh vi. Người tinh tế là người nhạy cảm, tế nhị, có khả năng đi sâu vào những chi tiết rất nhỏ, rất sâu sắc và vì vậy họ thường làm vui lòng người khác bởi nắm bắt và thấu hiểu được tâm lý người đối diện.
Do định nghĩa trên, nên tinh tế thường được người ta mặc định đó là bản năng của phụ nữ. Tôi thì không nghĩ vậy. Tôi cho rằng nó là quá trình học hỏi, quan sát, để ý, trải nghiệm và quan trọng hơn tất cả là có tình yêu thương trong tâm hồn.
Nền tảng giáo dục trong gia đình là điều quan trọng quyết định trong việc hình thành tính cách một con người. Sâu sắc tinh tế hay hời hợt thô lỗ đều xuất phát từ gia đình hết. Và chỉ là những điều hết sức bình thường, nhỏ bé chứ có to tát chi đâu.
Một đứa trẻ được ba mẹ anh chị dạy khi đi phải nhấc chân lên không kéo lê dép loẹt quoẹt tạo ra tiếng động làm phiền tai người khác thì khi lớn sẽ không thể mở karaoke hết cỡ để tra tấn nhà hàng xóm.
Một đứa trẻ được dạy thấy ba mẹ mệt phải biết tự làm việc nhà và ra sân chơi để ba mẹ nghỉ ngơi thì khi lớn lên sẽ thành người biết tôn trọng cảm xúc của người khác hơn ý muốn của chính mình.
Một đứa trẻ được dạy phải vét thật sạch cho đến hạt cơm cuối cùng trong chén thì lớn lên sẽ thành người biết tôn trọng sức lao động của người khác và không phung phí thực phẩm.
Một đứa trẻ được ba mẹ kiên nhẫn giải thích vì sao con thằn lằn có thể mọc lại đuôi mà con khác thì không, vì sao con kiến có thể vác một vật to hơn trọng lượng cơ thể nó, vì sao cái cây có kiến vàng thì trái ngọt hơn…thì sau này lớn lên sẽ là người luôn học hỏi, tìm hiểu và có tính quan sát, suy luận logic.
Một đứa trẻ được ba mẹ hướng dẫn cách xin khúc ruột cá móc vào cành cây để dẫn dụ kiến vàng về làm tổ trên cây, mỗi ngày quan sát, đếm xem có bao nhiêu con về cây thì lớn lên sẽ có tình tỉ mỉ, ân cần, chu đáo, chăm chút.
Một đứa trẻ được dạy quét nhà phải quét từng ngóc ngách góc kẹt, quét sân phải quét luôn đường đi và quét cả lối đi chung cho nhà hàng xóm thì lớn lên sẽ thành người bao dung, hồn hậu và dễ gần.
Một đứa trẻ được dạy yêu thương động vật, yêu thương muôn loài, không lấy sự hành hạ bất cứ con gì để làm trò vui thì lớn lên sẽ thành người có tình yêu thương tha nhân, khó có thể làm điều ác.
Một đứa trẻ được dạy phải biết cúi đầu khoanh tay chào người lớn, đi thưa về trình, khi ăn phải biết trước biết sau, không được khuấy đũa khuấy thìa đảo trộn thức ăn trong đĩa để chọn miếng ngon, không được thò ngón tay vào bát khi bưng, không được ăn uống nhồm nhoàm chem chép. Không được ngồi, nằm dạng háng. Vào nhà người khác chơi không nhìn quanh nhìn quất, không tự ý đi xồng xộc vào buồng trong, vào nhà sau của nhà người khác, không được hỏi những chuyện riêng tư, thấy nhà người ta chuẩn bị dọn cơm phải biết kiếu đi về. Khi được cho quà bánh phải biết cảm ơn nhưng từ chối, khi nào người ta đem sang tận nhà cho biếu và dược sự cho phép của người lớn thì mới được nhận…Thì khi lớn lên sẽ trở thành người lịch sự, có tự trọng, tế nhị và đĩnh đạc đường hoàng.
Một đứa trẻ được dạy không được cười cợt trêu chọc khuyết điểm hình thể cũng như sai sót của bạn bè, phải biết bênh vực bạn bè, phải biết chia sẻ với bạn miếng quà, cây bút..thì lớn lên sẽ là người có tính dũng cảm, biết chống lại bất công và biết yêu thương đồng loại.
…
Sự nhạy cảm, tế nhị, tinh tế bắt nguồn từ đó. Sự yêu thương, nhân bản bắt nguồn từ đó. Sự thấu hiểu, sẻ chia bắt nguồn từ đó. Sự công chính, lịch lãm, đoan trang, quý phái bắt nguồn từ đó. Phẩm giá, cốt cách con người bắt nguồn từ đó.
Viết tới đây, sẽ không ít người cho rằng những điều mà tôi kể ở trên là khó thực hiện, khó dạy bảo cho con cái ở thời buổi hiện nay. Ừ thì tôi biết là khó vì muốn dạy con thì ba mẹ cũng phải học. Lười không chịu học thì kêu khó thôi. Cũng như anh bạn tôi, khi tôi trách anh về đôi lần thô thô, tôi không có ý phán xét rồi nghỉ chơi, tôi quý yêu anh như một người anh, tôi chỉ muốn anh học để có thể thành người cư xử tế nhị hơn, và vì anh lười nên anh bảo, “Anh là nông dân nên tính anh có những lúc nó thô thiển thế, em phải thông cảm cho anh thôi!” Tôi cười, “Đừng có đổ thừa nông dân mà tội cho họ!”
Học sự tinh tế không khó, có chịu học hay không mà thôi. Vài chia sẻ vụn.
---
*Một bài viết rất hay từ cô Nga Thi Bich Nguyen. Mình chỉ chia sẻ đoạn mình tâm đắc nhất