3-5 năm trước, xuất hiện một nỗi lo sợ về tương lai trí tuệ nhân tạo và robot sẽ đẩy hàng trăm triệu người vào tình trạng thất nghiệp hoặc thu nhập thấp.
Trên thực tế, quá trình chuyển đổi này ở Mỹ cùng một vài nước Châu Âu trong thời gian qua đã khiến hàng triệu người đầu tiên thất nghiệp hoặc chấp nhận học lại các kỹ năng mới khi những con người này đã 40, 50 tuổi.
Ví dụ một công nhân lắp rắp ô tô với hơn 10 năm kinh nghiệm, nhưng công việc anh làm hàng ngày đã được thay thế bằng robot, và để tiếp tục ở lại làm việc anh buộc phải học lập trình để điều khiển nó.
Việc robot hay AI – trí tuệ nhân tạo lấy mất việc làm ở các quốc gia có nền công nghệ cao diễn ra khốc liệt đến mức chính phủ phải đưa ra điều luật phải giữ tối thiểu một nửa công việc hiện tại cho con người chứ không được thay thế hoàn toàn.
Các lĩnh vực giáo dục, kế toán,tài chính, cổ phiếu trước đây vốn là nơi đề cao khả năng của con người cũng đang bị tự động hoá bởi robot và Trí tuệ nhân tạo. Các tập đoàn lớn như JP Morgan, Bank of America đã xây dựng các hệ thống máy chủ và siêu máy tính để giao phó thị trường tài chính, cổ phiếu… Lúc ấy cạnh tranh không chỉ còn là giữa chúng ta và các nhân tài như Warren Buffett nữa mà còn cả với những cỗ máy siêu thông minh.
Tác giả cuốn Homo Sapiens – Yuval Noah Harari chia sẻ trong quá trình viết cuốn 21 bài học cho thế kỷ 21 vào năm 2018 anh nhận thấy tự động hóa đã phá vỡ nhiều ngành công nghiệp và lo ngại đến năm 2050, một tầng lớp vô dụng có thể sẽ xuất hiện không chỉ vì hoàn toàn thiếu việc làm hay thiếu sự giáo dục hiệu quả mà còn vì không đủ sức bền thần kinh để cạnh tranh với đám robot và trí tuệ nhân tạo.
Thậm chí những thế hệ tiếp theo khi sinh ra sẽ phải đối mặt với một vấn đề là “Lớn lên các con sẽ không có việc làm” khi thế giới đã tràn ngập robot và dịch chuyển sang chủ nghĩa tự động hoá.
Và khi tự động hoá đang diễn ra nhanh chóng và ảnh hưởng đến mọi ngành nghề, thì điều đơn giản bạn phải làm là chọn những công việc mà đám robot chưa thể làm tốt như:
- Lập trình, điều khiển, giám sát và bảo dưỡng hệ thống tự động hoá chính robot, máy học…
- Những công việc liên quan đến thiết kế, nghệ thuật, sáng tạo, văn chương, hội hoạ là thứ mà đám máy móc vẫn chưa làm tốt, nhưng các công ty lớn đang ra sức chế tạo những máy học, trí tuệ nhân tạo thông minh và tối tân để làm điều đó.
Nhưng có một điều mà Harari và rất nhiều chuyên gia kinh tế hay công nghệ không dự đoán được: Sự xuất hiện của Covid 19 đã đẩy tốc độ thất nghiệp, chuyển đổi phương thức làm việc vả cả những cơ hội mới xuất hiện nhanh hơn rất nhiều.
Khi tự động hoá đang diễn ra khiến chúng ta phải thay đổi kĩ năng, thay đổi tư duy để làm quen với một thế giới đầy máy móc và công nghệ cao, thì Covid 19 buộc tất cả phải thay đổi các tương tác với thế giới bên ngoài lẫn trong công việc để không bị thụt lùi lại do những chấn động này gây ra.
Tất nhiên tự động hoá và Covid 19 cũng tạo ra những cơ hội mới, nếu bạn thích ứng nhanh chóng với thế giới không ngừng biến động thì bạn sẽ là số ít những người người vươn lên trong một cuộc sống không dễ dàng như bây giờ.
Để có thể chạm tay vào các cơ hội đó, bạn phải liên tục tiếp thu và học hỏi những kiến thức mới.
Bạn cũng phải chấp nhận một công việc toàn thời gian ở văn phòng, công ty không còn là an toàn và ổn định nữa.
Bạn phải biết cách tương tác với thế giới, với công việc dù đang ở nhà hay ngoài quán cà phê.
Bạn phải xây dựng một tính kỷ luật cá nhân để học, để tập trung ở bất cứ trạng thái nào.
Bạn phải chấp nhận sự cô độc và khó khăn khi bắt đầu những gì mình phải làm để đứng vững trong thế giới này.
Cuối cùng, sau tất cả thì đây chính là lúc bạn hãy cho phép mình nghĩ tới một sự thay đổi, một cơ hội tốt để mình bắt đầu làm điều bạn muốn làm và là lúc để bạn đón nhận một sự thay đổi lớn trong tương lai.
(Đức Nhân)