Làm thay đổi sự vận hành của nhiều mô hình kinh doanh trên toàn cầu, nền kinh tế chia sẻ (sharing economy) vẫn đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều trước những tác động mới mẻ mà nó đem lại.
Kinh tế chia sẻ (sharing economy) là mô hình mà doanh nghiệp khai thác những tài nguyên sẵn có của các cá nhân, tận dụng ưu điểm của các nền tảng trực tuyến và big data để kết nối chủ sở hữu với người cần sử dụng, giúp những cá nhân hoặc nhóm người tạo ra được thu nhập thụ động từ những tài sản “nhàn rỗi” như nhà cửa, xe cộ, vật dụng.
Nielsen cho biết, có tới 76% người Việt sẵn sàng sử dụng các sản phẩm dịch vụ chia sẻ, cao hơn mức trung bình so với người tiêu dùng trên thế giới với con số 66%. Cứ 4 người Việt Nam được hỏi thì có 3 người thích ý tưởng về mô hình kinh doanh này. Điều này xuất phát từ đặc tính sống đoàn kết, thoải mái trong việc cho người khác mượn đồ khi họ có việc cần, thuê thiết bị hoặc mua đồ dùng cũ.
Ước tính 14% nghề nghiệp sẽ hoàn toàn biến mất và 48% công việc hiện nay sẽ phải thay đổi vì tự động hóa và công nghệ mới.
335 tỷ USD sẽ là doanh thu toàn cầu mà các công ty cung cấp ứng dụng nền tảng kinh doanh chia sẻ sẽ đạt tới trong năm 2025 theo nghiên cứu của PricewaterhouseCoopers. Giá trị lớn nhất của mô hình này là tác động lên hầu hết các lĩnh vực kinh doanh truyền thống, buộc thay đổi và cạnh tranh, tiết giảm chi phí và tận dụng tối đa các nguồn lực.
Một ví dụ điển hình tại Việt Nam đến từ Grab và Uber – hai ông lớn tiên phong trong mô hình kinh tế chia sẻ đã tạo lên một làn sóng mạnh mẽ tác động lên ngành vận tải, với 68% người tiêu dùng sử dụng thường xuyên và 61% người dùng khẳng định sử dụng taxi truyền thống ít hơn tại Việt Nam, từ đó thay đổi nhận thức và thói quen của không chỉ khách hàng mà còn phương thức hoạt động của những công ty truyền thống sau 4 năm hoạt động.
1 năm sau sự xuất hiện của Grab và Uber, Mai Linh – thương hiệu lớn trong ngành vận tải Việt đã ra mắt ứng dụng cho phép khách hàng gọi taxi không cần qua tổng đài vào tháng 8/2015. Nối tiếp bước chuyển mình của Mai Linh, Vinasun cũng tung ra ứng dụng gọi xe của họ.
- Củng cố lòng tin vào sự xếp hạng và mạng lưới từ cộng đồng.
- Tạo ra quan hệ giữa người-người, tạo nên sự tin tưởng vào dịch vụ do người không chuyên cung cấp.
- Người dùng nhận ra những thứ thuộc sở hữu đang bị lãng phí và tìm cách tạo giá trị sử dụng mới.
- Người lao động sẽ biến thành “doanh nhân”, khai thác của cải của mình, tự sản xuất, giới thiệu khả năng và tìm kiếm thêm cơ hội làm việc không cần qua tuyển dụng.
- Xây dựng tính đoàn kết và tự phục vụ trong cộng đồng.
- Nâng cao tư duy cạnh tranh, đổi mới và cải tiến sản phẩm.
RelayRides: chia sẻ xe ô tô trong cộng đồng, tận dụng nguồn tài nguyên đang bị lãng phí là những chiếc xe ôtô được tư nhân sở hữu.
Airbnb: chia sẻ nhà ở cho người đi du lịch, tận dụng nguồn tài nguyên đang lãng phí là những căn phòng không dùng đến.
Uber: công ty taxi cộng đồng, tận dụng nguồn tài nguyên là xe đang lãng phí và người lao động không kiếm được việc làm trong cộng đồng.
TaskRabbit: giúp đỡ nhau trong cộng đồng. Người có công việc cần thực hiện nhưng không đủ khả năng sẽ thông báo nhu cầu lên nền tảng để tìm người lao động phù hợp.
KickStarter: gọi vốn từ cộng đồng để thực hiện các dự án nghệ thuật, phát triển phần mềm, nghiên cứu khoa học công nghệ.
- Give people more power – cho con người thêm lựa chọn, thêm khả năng, quyền lực
- Open new ways of happiness – cho con người cách mới để sống tốt
- Account for all cost – Tính toán đến chi phí mà toàn bộ cộng đồng phải bỏ ra
- Lessen the wealth gap – Giảm khoảng cách giàu nghèo
Tương lai tại Việt Nam:
Sự tăng trưởng về smartphone, mức độ phổ cập cao của wifi và internet đang tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều startup, công ty công nghệ lớn và các ngân hàng nền tảng “tấn công” ồ ạt vào thị trường thanh toán trực tuyến, thanh toán qua di động. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp có thể tận dụng việc quảng bá thông qua quá trình tối ưu hóa thông tin (review các địa điểm, chia sẻ cách chữa bệnh…), hàng đổi hàng giữa doanh nghiệp, chia sẻ kĩ năng, mạng lưới freelancer, chia sẻ những hàng hóa có giá trị nhỏ. Nền kinh tế chia sẻ cũng sẽ thúc đẩy giúp tạo nên nhiều mô hình doanh nghiệp và hình thức kinh doanh mới.
st