(Sách phê bình tiếng Việt ngày nay)
Nhà xuất bản Ananda Viet Foundation 2023
Đôi Lời Phi Lộ
Bất cứ một dân tộc nào nếu đã hình thành một nền văn học, đều có hai loại văn chương bác học và văn chương bình dân. Ngôn ngữ cũng có ngôn ngữ trí thức và ngôn ngữ đường phố. Phê bình văn học, phê bình cách sử dụng ngôn ngữ là điều phải có để đất nước tiến lên. Trước đây ở Miền Nam, một số nhà văn, nhà báo dùng chữ hay viết văn không đúng cũng đã bị phê phán chứ không phải muốn viết gì thì viết.
Ngày nay, ngôn ngữ ít học, đứng bến, mánh mung, đường phố giống như cỏ dại lan tràn rất nhanh vì nó được phổ biến qua các bản tin, báo chí, các trang điện tử, truyền hình, đài phát thanh, các diễn đàn… cho nên nó dễ dàng giết chết ngôn ngữ “văn học” thường phải xuất hiện qua sách vở. Nếu không ngăn chặn kịp thời, loại ngôn ngữ lai căng, bát nháo, quái đản sẽ trở thành dòng chính của văn học…và khi đó thì hết thuốc chữa. Việt Nam ngày nay đang đứng trước thảm họa đó!
Ngoài ra, “văn dịch” phần lớn từ các bản tin tiếng Anh của những người không rành tiếng Anh lại kém tiếng Việt đã phá nát cú pháp (văn phạm) Việt Nam. Hiện nay BBC Việt Ngữ đã góp phần rất lớn vào việc tàn phá tiếng Việt truyền thống.
Xin nhớ cho, thay đổi mà tốt hơn, hay hơn thì người ta hoan nghênh. Thay đổi mà xấu, tệ hơn là phá hoại. Ngoài ra, không có gì “lớn” cho bằng “cầm bút” nhưng cũng không có gì “xấu xa” cho bằng viết bậy, viết nhảm, viết sai sự thật và nhất là phá hoại ngôn ngữ truyền thống của dân tộc. Sau hết, tôi xin nhắc những người làm báo trong nước và cả BBC tiếng Việt: Dân đường phố, mánh mung, đứng bến vì ít học cho nên ăn nói bậy bạ. Nhà báo là người có học phải hướng dẫn “đường phố” để họ từ từ tiến lên, ăn nói mẫu mực, viết cho đàng hoàng, thế nhưng lại chạy theo “đường phố” để phá nát tiếng Việt.
Tiếng Việt trong nước bây giờ ( kể cả BBC và VOA tiếng Việt) đọc nhức đầu vô cùng. Văn thì dài lòng thòng, thí dụ baotintuc. Vn : Dự án xây dựng một số đoạn đường bộ cao tốc trên tuyến Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017 - 2020. (21 chữ). Trong khi đó rút gọn và dễ hiểu chỉ còn 14 chữ: Dự án2017-2020 xây một số đoạn phía đông Xa Lộ Bắc-Nam.
Ngoài ra câu văn trùng lập, danh từ biến thành động từ, động từ biến thành danh từ. Cùng một danh từ nhưng hai ba nghĩa, dị hợm, bí hiểm, “râu ông nọ cắm cằm bà kia” khiến không hiểu người viết muốn gì. Chẳng hạn, tài khoản là số tiền có trong ngân hàng, nay biến thành khế ước, thỏa thuận, giao kèo (account) trên Facebook. Rồi “vô tư” có nghĩa là không thiên vị (chí công vô tư) nay biến thành “thản nhiên” (cứ vô tư đi, cứ làm bừa đi). Thậm chí cả ông Bộ Trưởng Giáo Dục và Đào Tạo Trần Hồng Quân cũng tiêm mhiễm loại ngôn ngữ đường phố khi nói, “Các em học sinh rất vô tư nên bắt chước theo. “ Có lẽ ông bộ trưởng này học tiếng Việt ở Nga hay ở Tàu.
Rồi “lái xe” là động từ nay thay cho “tài xế” là người lái xe (danh từ). Rồi “kỷ luật” (danh từ) là quy củ, phép tắc phải theo nay biến thành “trừng phạt” (động từ). Rồi cái gì cũng “không gian” chẳng hạn, không gian đi bộ, không gian mạng, không gian nấu ăn. Tôi thật sự không hiểu “ không gian mạng” là cái gì! Tạo một chỗ, khu, nơi vui chơi thoáng mát, đi bộ nay biến thành “tạo một không gian vui chơi thoáng mát, không gian đi bộ…trong khi “không gian” là khoảng trời xanh bao la kia. Ở Mỹ này NASA là Cơ Quan Quản Trị Hàng Không và Không Gian. Họ đưa người, phi thuyền vào khám phá Mặt Trăng, Hỏa Tinh, Thổ Tinh…chứ có phải là mấy chỗ đi bộ, nhà bếp hay trên các diễn đàn điện tử đâu. Ở Mỹ này khi trương bảng “Space for Rent” có nghĩa là nơi, chỗ, phòng ốc cho thuê chứ không phải “không gian cho thuê”.
Thảm họa lớn là lai căng, chen tiếng Anh “ba rọi”. Mở một trang báo trong nước ra, và cả hải ngoại nữa, chỗ nào cũng thấy top, teen, camera, TV, phone, fly cam, show, fan, hot, hot girl, stress, resort, tour, metro, container, vaccine! Các chữ đứng đầu/hàng đầu, trẻ vị thành niên, máy hình/máy thu hình, truyền hình, điện thoại, hình ảnh bao quát tử trên cao, buổi trình diễn, người hâm mộ, nóng/hấp dẫn, gái ăn mặc hở hang, căng thẳng thần kinh, khu nghỉ mát, xe điện ngầm, xe thùng/xe chở kiện hàng/xe vận tải hảng nặng, thuốc chủng ngừa…đã chết trong ngôn ngữ Việt Nam.
Do trình độ văn hóa kém, tiếng Việt trong nước hiện nay bị cắt cụt hoặc thêm cái đuôi thừa thãi khiến trở nên hổ lốn, Tây không ra Tây, Tàu không ra Tàu, không còn nét văn chương, lãng mạn truyền thống nữa. Bát nháo nhất phải kể trang tin điện tử VOV (Đài Tiếng Nói Việt Nam).
Có thể nói, hiện nay cả nước coi tiếng Việt như một “thùng rác” ai muốn xả rác bừa bãi cũng được mà không một ai lên tiếng phê bình, sửa chữa.
Thật đáng sợ!
Dưới đây là bảng so sánh tiếng Việt truyền thống và tiếng Việt đổi đời xếp theo thứ tự A,B,C…
(Trích lời mở đầu của sách "Tự Điển Tiếng Việt Đổi Đời" sắp xuất bản)
----------
Vạn vật trong đời, thay đổi theo thời gian. Thay đổi không hẳn không nên.
Thay đổi để hòa nhập nhưng vẫn giữ được hồn cốt dân tộc, là điều cần tâm niệm.